Гол өнцөг: 

• 2024.06 сард Премиум Нэксус ХК 2.0 сая ширхэг, Сэндли ББСБ ХК 2.6 сая ширхэг, Говь ХК 3.4 сая ширхэг хувьцаагаа хамлаа.
• Премиум Нексус хувьцааны ханш оны эхнээс 40%, II улиралын эхнээс 35%-аар өссөн байна.

Монгол Улс зах зээлийн эдийн засагт шилжин, засгийн газрын өмч хувьчлалын бодлогын хүрээнд улсын үйлдвэрийн газруудыг хувьчлах зорилгоор 1991 онд Монголын хөрөнгийн биржийг үүсгэн байгуулснаар хөрөнгийн зах зээлийн үүсэл хөгжил эхэлсэн билээ. Өдгөө тус цаг үеэс 30 гаруй жил өнгөрсөн бөгөөд сүүлийн жилүүдэд хөрөнгийн зээлд оролцогчийн тоо тогтвортой нэмэгдсээр байна. 

Хувьцааны төвлөрлийг компанийн нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчдийн нийт эзэмшиж буй хувиар хэмждэг бөгөөд компанийн хувьцааны төвлөрөл бага буюу олон жижиг хувьцаа эзэмшигчтэй байснаар компанийн засаглал сайжирч, хувьцааны арилжааны идэвх, хөрвөх чадвар нэмэгддэг. 

2024 оны 6-р сарын байдлаар Монголын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй олон нийтэд нээлттэй 320 хувьцаат компани байгаа бөгөөд тус компаниудын хувьцаа эзэмшигчдийн тоо давхардсан тоогоор 589,438 байна. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 6.7%-аар өссөн үзүүлэлттэй байна. 

Сүүлийн жилүүдэд хөрөнгийн зах зээлд оролцогчдын тоо нэмэгдэж байгаа боловч хөрөнгийн зах зээлийн хувьцааны төвлөрөл төдийлөн буурахгүй байсан. Гэвч 2024 оны 6-р сарын байдлаар Монгол Улсын нээлттэй 320 хувьцаат компаниудын нэг компаниийн гарсан нийт хувьцааны дунджаар 79.96%-ийг 2-3 нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигч нар эзэмшиж байна. Харин бусад жижиг хувьцаа эзэмшигчийн эзэмшиж буй дундаж хувь нь 19.58% байна.

MSE: ТОР 20 хувьцааны төвлөрөл

2024 оны 6-р сарын байдлаар TOP20 багцыг бүрдүүлж буй компаниудын хувьд жижиг хувьцаа эзэмшигч давхардсан тоогоор 226,568 буюу нийт хувьцаа эзэмшигчдийн 99.98%-ийг эзэлж байна. Гэвч тухайн хувьцаа эзэмшигчид нь нийт хувьцааны 18.97%-ийг эзэмшиж байна. Харин нийт нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчид буюу тухайлсан компанийн нийт хувьцааны 5 хувиас дээш хувийг эзэмшиж буй хувьцаа эзэмшигч давхардсан тоогоор 53 байна.Энэ нь нийт хувьцаа эзэмшигчдийн 0.02%ийг эзэлж байгаа боловч тухайн хувьцаа эзэмшигчдийн эзэмшиж буй хувьцаа нь нийт хувьцааны 81.03%-ийг эзэмшиж байна.

 Тус багцыг бүрдүүлж буй компаниудын нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчдийн дундаж тооны 2020 оны 6-р сараас 2024 оны 6-р сарын өөрчлөлтөөс дүгнэхэд багцыг бүрдүүлж буй хувьцааны өөрчлөлт болон нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчийн тооны бодит өөрчлөлтүүд нөлөөлсөн байна.

Харин жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн дундаж тоо 2017 оноос хойш тогтвортой өсөж байсан ч 2024 оны 6-р сарын байдлаар дунджаар 11,328 хүрсэн бөгөөд энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 3.08%-аар буурсан байна. Үүнд ТОP20 багцад хөрөнгө оруулагчдын нийт хувьцаа эзэмшигчийн тооны бууралт, ТОР 20 багцын бүрдүүлэгч компанийн өөрчлөлт нөлөөлсөн байна. 

TOP 20 багц 2024 он 6-р сард өмнөх сартай харьцуулахад нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчдийн тоонд өөрчлөлт гарсан компани байхгүй ч нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчдийн эзэмшиж буй хувьцааны тоонд өөрчлөлт гарсан байна.

 2024 оны 6-р сард TOP 20 багцын хувьцааны төвлөрлийн дундаж нь 81.03% байна. Үүнээс Төрийн банк ХК, Сүү ХК, ХХБ ХК,Таван толгой ХК, АПУ ХК нь хамгийн өндөр төвлөрөлтэй байна. Мөн тус сард дөрвөн хувьцаат компанийн нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчдийн эзэмшиж буй хувьцаанд өөрчлөлт гарсан байна. Богд банк ХК-ийн 4.8 сая ширхэг хувьцааг нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчид жижиг хувьцаа эзэмшигчдэд зарсан байна. Харин Премиум Нэксус ХК 2.0 сая ширхэг, Сэндли ББСБ ХК 2.6 сая ширхэг, Говь ХК 3.4 сая ширхэг хувьцааг хамсан үйл явдал болсон байна. 

Нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаа хамах нь цаашдаа хувьцааны хөрвөх чадварыг бууруулах, хувьцааны ханшид нөлөөлөх магадлалыг үүсгэдэг.  

2024 оны II улиралд сар бүр Премиум Нэксус ХК болон Сэндли ББСБ ХК нар хувьцаагаа хамсан байна. 

Премиум Нексус хувьцааны ханш оны эхнээс 40%, II улиралын эхнээс 35%-аар өссөн байна.